Jos Jeuken, kalktolerante zoete lupine

Wat zou het mooi zijn als op de kalkrijke jonge zeeklei in Nederland lupine verbouwt kan worden. Dan zou lupine een geweldige vervanger zijn voor soja die nu voornamelijk in de tropen geteeld wordt en waar veel oerwoud voor verdwijnt. Akkerbouwer Jos Jeuken uit Swifterband is, in samenwerking met Edwin Nuijten (tot april 2019 werkzaam bij het Louis Bolk Instituut), op zijn biologisch dynamisch landbouwbedrijf GAOS al een paar jaar bezig om witte lupine geschikt te maken voor de Nederlandse teelt. Daar komt nog heel wat bij kijken.

Grensvlak chaos en orde

Jos Jeuken is een bevlogen en veelzijdig persoon en gedijt het best op het grensvlak van chaos en orde. Samen met zijn vrouw Ellen Krul weet hij van GAOS een unieke plek te maken, waar landbouw, veeteelt, natuur en recreatie hand in hand gaan.

Lupine

Jos is altijd al met zaad, instandhouding en selectie bezig geweest in verschillende gewassen, zoals uien (Baljosta), radijs, kool, peen, en nu dus ook lupine. In 2011 kregen Jos en het Louis Bolk Instituut lupinezaden van een Deense veredelaar om deze te testen onder Nederlandse teeltomstandigheden. Enige verbetering was wel nodig. Zo kunnen de meeste lupines niet goed tegen de hoge kalkgehaltes in de jonge zeeklei, zijn de meeste rassen niet vroeg genoeg, legeringsgevoelig (dan vallen ze om na een zware regenbui), niet zoet genoeg (het giftige alkaloïde gehalte is te hoog) of ze brengen te weinig op.

Kalktolerant, zoet en vroeg

Jos en Edwin willen een kalktolerante, zoete lupine die in de belangrijkste Nederlandse akkerbouwgebieden met jonge zeeklei kan groeien. De eerste jaren is er vooral geselecteerd op een laag alkaloïde gehalte (zoetheid), vroegheid en opbrengst door binnen plantnakomelingschappen de planten die niet aan de eisen voldeden uit het veld te halen (negatieve massaselectie). De overgebleven lijnen zijn kalktolerant en voldoende vroeg. Alhoewel veel lijnen al laag genoeg zijn in het alkaloïdegehalte blijft zoetheid, naast opbrengst en uniformiteit, aandacht vragen. Jos en Edwin hopen in 2021 een lijn te hebben die aan alle eisen voldoet en aangemeld kan worden als nieuw ras.

Lupine, ook een bodemverbeteraar

Stichting Zaadgoed steunt dit project omdat lupine een eiwitrijk gewas is dat op den duur soja kan vervangen, zowel voor menselijke als dierlijke consumptie. Lupine kan ook in het teeltplan van het boerenbedrijf een positieve rol spelen omdat het als vlinderbloemige de bodem verbetert door stikstof uit de lucht om te zetten in nitraat in de bodem. In Europa wordt maar weinig aan veredeling van witte lupine gedaan. Daarom is het aantal (buitenlandse) telers met interesse voor deze Neder-lupine groeiende. Het ziet er veelbelovend uit.

Website: https://www.gaos.nu