Ambachtelijke veredeling op eigen erf

Stichting Zaadgoed financiert het project Regioras. Hier gaan boeren weer zelf aan de gang met veredeling.

De consument vraagt steeds meer om streek- en boeren- rassen van biologische oorsprong. De diversiteit in groenterassen dreigt echter te verdwijnen. Enerzijds omdat ‘oude’ lokale rassen door niemand meer in stand worden gehouden. Anderzijds omdat slechts een klein aantal grote veredelingsbedrijven zich met de groenteverdeling bezig houdt. Zij richten zich voornamelijk op de wereldmarkt en verkopen vooral hybride rassen. Wij richten ons op zaadvaste rassen, omdat die beter aan onze eisen voldoen. Deze dreigen echter te verdwijnen. Om in de toekomst nog steeds een stroom aan diversiteit van zaadvaste rassen te kunnen garanderen zijn een aantal biologische telers zelf bezig om nieuwe rassen te ontwikkelen of oude rassen in stand te houden en te vermeerderen.

Met name de zaadteelt van tweejarige gewassen vraagt om speciale kennis en expertise, omdat de zaadteelt erg afwijkt van de teelt van het product. Deze zaadteelt is een vak apart. De meeste telers van zaad doen dit als een neventaak op het bedrijf erbij en zijn hiermee begonnen uit interesse en de wil bij te dragen aan de instandhouding van de noodzakelijk diversiteit aan rassen. Ze hebben omtrent de zaadteelt nog vele, vooral praktische vragen met betrekking tot de mogelijke zaadteeltsystemen en bewaring, zoals hoeveel planten heb je nodig om inteelt te voorkomen, hoe bewaar je de planten het beste tijdens de winter en hoe stimuleer je de bloei?. Bij de veredeling spelen nog specifiekere problemen. Bij tweejarige gewassen is het moeilijk om verschillende rassen tegelijk te laten bloeien om ze te kunnen kruisen, bijvoorbeeld bij bloemkool (zie foto). Dit probleem is de bottleneck voor de veredeling van zaadvaste rassen op het boerenbedrijf. De verwachting is dat in de nabije toekomst de veredeling op het boerenbedrijf vrijwel de enige bron van zaadvaste groente rassen zal zijn.

Doel van het project

Kleine netwerken (max 2 jaar)
Wij willen het veredelingsambacht en zaadteelt door boeren instandhouden en uitbreiden om in de toekomst een ruim aanbod van regio- en/of biologische rassen te waarborgen. Doel is om kennis van zaadteelt, bewaring en veredeling uit te wisselen en te verspreiden. Hiermee breiden we enerzijds het netwerk uit met meer telers en anderzijds zal hierdoor de kwaliteit van de zaadteelt verbeteren. Uiteindelijk moet dit leiden tot een robuust kennisnetwerk.

De zaadteelt is een onmisbare stap voor de veredeling. De optimalisatie van de zaadteelt zal dus niet alleen de instandhouding van bestaande rassen waarborgen, maar ook bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe rassen. Eén van de onderwerpen die we praktisch willen aanpakken is de veredeling van bloemkool. Hier spelen problemen rond de synchronisatie van de bloei van rassen. Ervaring die bij de bloemkool wordt opgedaan zal ook gebruikt kunnen worden bij andere (kool)gewassen.

Veredeling van vroege zaadvaste bloemkool met goede dekking

Als onderdeel van het project Regioras heeft René Groenen kruisingen gemaakt tussen vroege en late bloemkoolrassen. Nadat het project Regioras in 2014 is afgelopen, is René Groenen verder gegaan met de ontwikkeling van een vroeg zaadvast bloemkoolras met goede dekking.

Goede zelfdekkendheid is belangrijk om te voorkomen dat de bloemkool geel wordt. De bestaande vroege zaadvaste bloemkoolrassen hebben een matige zelfdekkendheid. Vroeger was dit namelijk niet zo'n belangrijke eigenschap: de kolen werden met handmatig bedekt. Tegenwoordig is dit ongewenst. Uit de nakomelingschap met een laat bloemkoolras met goede dekking, probeert René Groenen een vroeg ras met goede zelfdekkendheid te ontwikkelen.

Het ontwikkelen van goede zaadvaste bloemkoolrassen is belangrijk omdat er weinig geschikte zaadvaste rassen zijn voor de huidige professionele teelt. De rassen die er zijn, zijn vaak late rassen.

René Groenen heeft de Beersche Hoeve opgezet en is gespecialiseerd in zaadteelt en alles wat met ontwikkeling en verspreiding van zaadvaste groenterassen te maken heeft. Voor meer informatie: www.debeerschehoeve.nl